*** ศาสนาที่คนไทยส่วนใหญ่นับถือไม่ใช่พุทธแท้ แต่เป็นศาสนาผสมระหว่างผี-พราหมณ์-พุทธ ***
1. ศาสนาที่คนไทยส่วนใหญ่นับถือ เกิดจากการการรวมกันของสามศาสนา ได้แก่ ผี, พราหมณ์, และพุทธ ซึ่งทั้งสามศาสนามีต่อสู้ช่วงชิงพื้นที่ และการประนีประนอมแบ่งพื้นที่ระหว่างกันมาตลอดในประวัติศาสตร์
2. ศาสนาผีคือศาสนาที่เก่าแก่ที่สุดของชาวไทย พื้นฐานมันอยู่บนความเชื่อที่ว่าสรรพสิ่งรอบๆ ตัวเรานั้นมี "ผี" หรือวิญญานสถิตย์อยู่ และผีนั้นให้คุณให้โทษแก่เราได้
3. ศาสนาผีแบบไทยไม่ใช่แค่ concept มันเคยมีนักบวช มีโบสถ์วิหาร มีชุดเทพเจ้า ชุดศีลธรรม และชุดความเชื่อของตนเอง เพียงแต่ต่อมาถูกศาสนาพุทธช่วงชิงพื้นที่ทางการไป
4. แม้ว่าคนส่วนใหญ่จะลืมไปแล้วด้วยซ้ำว่าเคยมีศาสนาผีอยู่ กระนั้นศาสนาผีก็ยังแฝงอยู่ในทุกสิ่งทุกอย่างรอบตัวเรา คีย์เวิร์ดของศาสนาผี และสิ่งที่พัฒนามาจากมัน เช่น "ผีแถน" "ขวัญ" "ของขวัญ" "ศาลพระภูมิ" "ศาลพระพรหม" "ต้นไม้ผูกผ้า" หรือแม้กระทั่ง "พระเครื่อง"
5. ในการช่วงชิงพื้นที่กันนั้น ศาสนาพุทธสามารถชิงได้พื้นที่ทางการ เช่นชื่อในการนับถือ, รูปแบบประเพณี, วัด, นักบวช, พื้นที่ศีลธรรมระดับคนปกติ เช่นศีลห้า, และพื้นที่ศีลธรรมระดับเหนือปกติ เช่นความเชื่อที่ว่าคนเราควรแสวงหาความหลุดพ้น มุ่งสู่นิพพาน
6. ศาสนาพราหมณ์ชิงได้พื้นที่ของตำนาน, รูปแบบ, และพิธีกรรมที่มีความอลังการ เช่นหน้าบันอุโบสถมีรูปนารายณ์ทรงครุฑ, ประเพณีลอยกระทง, หรือแม้แต่พระราชพิธีของกษัตริย์ก็ต้องมีพราหมณ์เวอร์ชันไทยมาประกอบ (เป็นคนละเวอร์ชันกับพราหมณ์อินเดียนะครับ)
7. แต่ศาสนาผี สามารถช่วงชิงพื้นที่ๆ สำคัญที่สุดในใจคนไทย นั่นคือคอนเซปความเชื่อที่ว่ามีผีสถิตย์อยู่รอบๆ ตัวเรา มีทั้งผีดี ผีร้าย แต่ไม่ว่าจะดีหรือร้ายก็นับถือได้หมด (ถ้าเป็นผีร้ายก็ไหว้เพื่อไม่ให้ทำอันตรายเรา)
8. เวลาที่คุณเดินเข้าวัดไทย คุณจะพบว่ามันเป็นที่ๆ มีรูปปั้นพระพิฆเนศ, เจ้าแม่กวนอิม, ศาลปู่ย่า, ต้นตะเคียน, พระราหู, ชูชก, พระเกจิ, รูปกษัตริย์และวีรชนโบราณ, กุมารทอง, พญานาค, และพระพุทธรูปอยู่ร่วมกันได้โดยกลมกลืน นั่นไม่ใช่เพราะเรานับถือหลายศาสนา แต่เป็นเพราะเรานับถือศาสนา "ผี" ซึ่งมองสิ่งศักดิ์สิทธิ์แต่ละอย่างที่กล่าวมาเป็น "ผี" ตนหนึ่ง
9. แม้แต่พระพุทธรูป บางทีก็เป็นตัวแทนของ "ผี" กล่าวคือพระพุทธรูปนั้นควรจะถูกปั้นขึ้นเป็นเครื่องระลึกถึงพระพุทธเจ้า แต่พระพุทธรูปของไทยนั้นมีชื่อ, มีนิสัย, มีฤทธิ์แตกต่างกัน, ชอบของแก้บนแตกต่างกัน, ชอบอยู่ในสถานที่แตกต่างกัน นั่นแปลว่าคนไทยไม่ได้เชื่อว่าสิ่งที่อยู่ในพระพุทธรูปคือพระพุทธเจ้า แต่เป็นผีที่อาศัยสิงพระพุทธรูปองค์นั้นๆ อยู่
10. คนไทยนับถือศาสนาผสมอย่างนี้มานานแล้ว จนกระทั่งยุค ร.4- ร.5 ถึงค่อยมีความเคลื่อนไหวที่จะ "เอาผีกับพราหมณ์ออก" และปรับพุทธให้บริสุทธิ์ ทั้งนี้เพื่อแสดงให้ฝรั่งเห็นว่าไทยเป็นประเทศเจริญ ไม่ได้กราบไหว้ต้นไม้ ฝรั่งไม่จำเป็นต้องล่าอาณานิคมเผื่อแพร่ความเจริญก็ได้
11. ความเคลื่อนไหวพุทธบริสุทธิ์นั้น จนปัจจุบันก็นับถือแค่ในหมู่ชนชั้นกลางจำนวนนึง แต่ยังไม่ใช่ความเคลื่อนไหวที่จะมาล้มล้างศาสนาผสม ผี-พราหมณ์-พุทธ ที่นับถือมาตลอดได้ ปัจจุบันมีการนับถือศาสนาผสมอยู่ในทุกระดับของสังคม
12. ปัจจุบันพื้นที่ "ศีลธรรมชั้นสูง" ของศาสนาพุทธเองยังค่อยๆ ถูกแย่งชิงด้วย "ศีลธรรมสมัยใหม่" ที่เข้ามา ศีลธรรมสมัยใหม่นี้ไม่ใช่ศาสนา แต่เป็นชุดความเชื่อที่ชี้ว่าอะไรถูกอะไรผิดตามหลักสากล ยกตัวอย่างเช่น คนเรานั้นเท่าเทียมกัน, คนทุกเพศควรจะมีโอกาสเท่าเทียมกัน, การทำอะไรควรมีความรับผิดชอบต่อสิ่งแวดล้อม พวกนี้บางเรื่องก็ขัดกับความเชื่อพุทธ เช่นศีลธรรมสมัยใหม่จะไม่ชอบความเชื่อเรื่องบุญญาธิการของพุทธ เพราะมันทำให้คนยอมรับความไม่เท่าเทียมกันได้ง่ายเกินไป
13. เหตุใดเมื่อพูดถึงศาสนาหลักๆ อย่างพุทธ คริสต์ อิสลาม เรามักใช้คำว่า "ศรัทธา" แต่เมื่อพูดถึงศาสนาผี เรากลับมักใช้คำว่า "งมงาย" ? ความงมงายกับความศรัทธาต่างกันอย่างไร?
14. เราควรพอใจที่คนไทยส่วนใหญ่นับถือศาสนาผสมเช่นนี้หรือไม่?
15. พวกเราบางคนศรัทธาในศาสนาผสมผี-พราหมณ์-พุทธ พวกเราบางคนคิดว่าสิ่งนี้เป็นเรื่องงมงาย แต่เหนือพ้นจากเรื่องของความเชื่อแล้วการเข้าใจมันมากขึ้น จะทำให้เราเข้าใจ "ตนเอง" มากขึ้น
::: ::: :::
เมื่อวานมีการแชร์วีดีโอในชุด "ศาสนาที่ถูกลืม" ไปเป็นพันแชร์ ในระยะเวลาอันสั้น ผมไม่แน่ใจว่าท่านใดเอาไปแชร์ทำให้เกิดเรื่องนี้ขึ้น แต่ก็เลยเอา content มารีโพสต์อีกทีนะครับ
ขอเชิญท่านที่สนใจฟังต่อได้ใน สารคดีชุด "ศาสนาที่ถูกลืม ตอนที่ 2 (ที่ถูกแชร์ไปเยอะ) ทาง link https://www.facebook.com/609007899175923/videos/275125793591492
และดูทั้งซีรีย์ทางนี้
https://www.facebook.com/watch/pongsorn.bhumiwat/670023376973121/
มาร่วมค้นหาความหมายที่แฝงในของรากเหง้าของคนไทยเรานะครับ :)
