VIỆT NAM: XỨ SỞ TỰ NHỤC
Không nơi đâu trên thế gian này, có sự tự nhục lớn lao như ở Việt Nam.
Cụm từ “tự nhục” mới xuất hiện chỉ vài năm trở lại đây. Hôm trước, mình đi vào hiệu sách để tra cụm từ này trong Từ Điển Tiếng Việt thì tuyệt nhiên không có. Theo một cách hiểu dễ nhất, tự nhục là biểu hiện của một trạng thái mà người Việt luôn tự hạ thấp bản thân mình, quốc gia mình xuống, nhưng cái sự hạ thấp này không phải sự khiêm nhường hay cầu thị mà họ tự coi mình là một tầng lớp ở dưới đáy. Họ nhìn vào những mặt xấu, những mặt chưa hoàn chỉnh để đánh giá tổng thể các vấn đề. Ngoài ra, đó là sự me Tây, bợ đít những giá trị ngoại một cách tiêu cực và hạ thấp giá trị dân tộc.
Ví dụ thế này cho dễ hiểu: Bão lũ ở Nhật thì do thiên tai, ở Việt Nam là do cộng sản. Hoặc câu nói đã thành truyền thuyết trong tiểu phẩm hài của nghệ sĩ Quang Thắng - Xuân Hinh: “Người Tây bây giờ, nó có giá lắm con ạ. Cứ ngửi thấy mùi Tây là chúng nó lao vào như một lũ thiêu thân”. Chính Vũ Trọng Phụng, bậc thầy trào phúng châm biếm cũng đúc kết điều này qua những tác phẩm của ông cách đây gần trăm năm: Số Đỏ, Kỹ nghệ lấy Tây…
Trong khi Pewpew, Giang và rất nhiều bạn trẻ khác đang nỗ lực để chung tay đưa một hình ảnh Việt Nam thân thiện, đẹp hơn, dễ mến hơn trong clip của Nas Daily. Thì có những thanh niên khác vào và nói rằng họ “giả tạo”, không thật và không đúng sự thực. Trong con mắt Việt Nam của một vài người ấy, Việt Nam là một thứ gì đó thật tệ, rác rưởi và clip đó chỉ toàn là làm màu. Pewpew có nói trong clip rằng dù khó khăn thế nào, người Việt luôn giữ được thái độ lạc quan với nụ cười thì mấy thanh niên tự nhục cấp tiến nói rằng đó là một biểu hiện của một sự...tâm thần. Tự dưng, với tâm lý tự nhục, họ chỉ xem một vài đoạn, chỉ đánh giá qua 3 câu nói, họ không hiểu bản chất vấn đề được nói đến. Ở đó, dụng ý của Pewpew chính là việc người Việt thường nhìn lạc quan về sự việc, kể cả khi khó khăn, họ cũng giữ được thái độ ấy để xử lý mọi thứ, điều đó đem lại nguồn cơn tinh thần lớn lao hơn. Nhưng mà, không phải tất cả người Việt đều thế, có một vài người, lại cứ thích bi kịch cơ.
Trong 20 năm gần đây, chúng ta đang đi nhanh, những thế hệ 8x và 9x đời đầu sẽ hiểu rõ nhất điều ấy. Từ những con người phải chịu cái đói đến việc dư thừa đồ ăn và đang thực sự đầy đủ về nhiều mặt. Họ lại không quen, kiểu như là khổ lâu rồi tự dưng sướng nhanh quá không chịu được. Trong tâm khảm tâm trí của họ, họ vẫn nghĩ rằng Việt Nam nghèo đói, xác xơ và hủ lậu. Với những thông tin tra cứu dễ dàng trên mạng xã hội và Google, họ trở thành những chuyên gia, họ đem so sánh Việt Nam với Mỹ, Nhật, Hàn, Đức… và họ lại tự nhục. So sánh khôn như thế, thì ở quê mình đang xích hết rồi.
Một câu chuyện gần đây thế này, nước chủ nhà Philippines bị phê phán cực nhiều về cung cách tổ chức SEA Games 2019 thì những người Philippines nói tiếng Việt cho rằng: Việt Nam đã hơn cái gì chưa mà nói? Người ta một năm chịu nhiều bão, người ta che chở cho chúng ta, chúng ta phải biết ơn họ (?). Thật bực bội hết sức, Việt Nam nghèo thì nghèo thiệt, nhưng riêng ở việc tổ chức các sự kiện, hội nghị thì chỉ có từ tốt trở lên, từ APEC, hội nghị Mỹ Triều, các hội nghị Asean, Đại hội thể thao châu Á trong nhà & Bãi biển… Việt Nam luôn nhận được những chia sẻ nồng hậu từ đội ngũ phóng viên, vận đông viên, quan chức cấp cao của nước bạn. Nhưng họ không thấy những thứ đó, không biết những thứ đó, kể cả biết, họ cũng không tin, Việt Nam phải tệ - đó chính xác là điều duy nhất họ tin.
Mới đây, 39 người chết trên đường vượt biên trái phép thì một số cha đạo, giáo dân bắt đầu đỗ lỗi cho chính quyền và cộng sản. Rằng họ chết ở đó là do sự o ép, bất công, đói kém, chết đói của một xã hội cộng sản thối nát. Họ nói trên các tờ báo anh như thế, rồi ở đằng sau lưng họ, những lục bình cao tận mét rưỡi, hàng sập gụ gỗ phản to đùng, cầu thang gỗ sáng loáng… Mình nhìn cảnh đó và bó tay. Rõ ràng là họ có thể chọn đi Nhật Bản, Hàn Quốc...đường đường chính chính, đúng pháp luật, được Nhà nước bảo hộ, nhưng không, họ chọn một cách đi trái phép, chui rúc và mất đến cả tỷ đồng để làm việc tình nguyện đó. Họ bịa đặt thêm chuyện Anh Quốc hỗ trợ và Việt Cộng ăn tiền, tác động đến người thân không kí giấy, và đến khi mọi chuyện vỡ ra, một vài ông cha đạo đó dửng dưng, bâng quơ, không đính chính. Và rồi Chính phủ Việt Nam lại nuốt nước bọt tặc lưỡi hỗ trợ.
Nhà nhà tự nhục, người người tự nhục, tự nhục ở khắp mọi nơi.
Nhà tư tưởng Nhật Bản Fukuzawa Yukichi đã nói: “Văn minh phương Tây đúng là hơn hẳn chúng ta, nhưng không có nghĩa là cái gì của họ cũng hoàn hảo. Văn minh phương Tây cũng đầy rẫy những khuyết điểm. Phong tục phương Tây không phải thứ gì cũng hay ho.”.
Nhiều người ví rằng xã hội Việt Nam như những con cua trong rổ vậy. Những cá nhân tinh hoa muốn làm cho xã hội tiến tới sẽ bị kéo xuống ngang hàng, không ai chịu ai, không ai nhường ai, không ai nâng ai. Người Việt nghĩ rằng người Việt sẽ không thể làm được những gì to lớn vì tâm lý nhược tiểu luôn vây quanh lấy họ. Người Việt không muốn người khác thành công hơn mình, họ so sánh lẫn nhau, đố kị nhau, đả kích nhau, hãm hại nhau. Thay vì bợ đỡ những cá nhân thành công thì người Việt sẽ tìm cách để cào bằng mọi thứ.
Người Việt đã thoát khỏi đói ăn từ mười lăm năm nay, đã giàu hơn trông thấy, đã tích lũy tư bản đủ đầy và giờ là lúc để người Việt mơ những mơ lớn hơn nữa.
Mình có một thằng bạn người Nhật, nó nói rằng: Việt Nam liều lĩnh thế. Cuộc chơi smartphone, xe hơi là cuộc chơi của người Hàn, người Nhật và người Trung Quốc. Thậm chí người Nhật đã tụt hậu trước cuộc đua smartphone rồi mà người Việt vẫn lao vào như những con thiên thân lao vào lửa. Nhưng đó là những thứ mà người Việt phải làm để bứt tốc và trưởng thành hơn, những quốc gia Đông Á đã chiến thắng và đứng ngang hàng với phương Tây là nhờ đó. Một tinh thần không sợ khó khăn, không lo thất bại, cầu thị và làm lớn. Dẫu biết rằng khi lao vào lửa sẽ phải hi sinh đấy, phải đớn đau ấy nhưng chúng chắc chắn sẽ lóa sáng. Thứ nỗ lực ấy nhất định sẽ đạt được vinh quang.
Có thể những người Việt tự nhục không biết, họ so sánh với Hàn Quốc, với Nhật Bản, với châu Âu… chính là việc họ đã ngầm thừa nhận rằng Việt Nam đã phát triển hơn nhiều rồi. Lắm khi mình hỏi, tại sao các bạn không so sánh với những quốc gia khác có sự ngang bằng về GDP, như Philippines chẳng hạn, chắc chắn là Việt Nam sướng hơn nhiều. À khoan, GDP của Philippines hơn Việt Nam khoảng 80 tỷ USD lận đó, GDP đầu người của họ cũng hơn chúng ta khoảng 600 USD. Nhưng người Việt không phải ăn thứ thức ăn từa tựa Pagpag.
Trong tâm lý của những người tự nhục, mọi thứ đều là viển vông, nhưng trong con mắt của những kẻ sĩ yêu nước đang ngày đêm làm việc, những điều viển vông ấy sẽ thành sự thực nếu cố gắng. Trong số chúng ta, có những người cố gắng cả đời chỉ để khát khao những thứ viển vông ấy, ví dụ như được sinh sống ở một quốc gia khác, điều đó chắc chắn không xảy ra và họ thỏa hiệp với định kiến đó, vô định, bần thần. Họ trở nên gắt gỏng vì Việt Nam đang tốt dần hơn, họ không chịu thừa nhận, họ luôn tìm ra một điểm đích xa vời đẻ bảo vệ cho lý tưởng của họ.
Người ta sẽ không vì những chuyện vui mà vui cả một năm. Nhưng người ta sẽ vì sự tự nhục mà ám ảnh gần như cả cuộc đời.
#tifosi
